Schrijfster van De Brander. Een verhaal over een getrouwde jeneverstoker uit de betere kringen, die zijn homoseksualiteit ontdekt.

Wat doe je naast het schrijven van boeken?
Oud lerares Engels op een middelbare school. Nu doe ik sociaal werk, deels betaald, deels vrijwillig. Ik lees, ik werk in de tuin, ik ontwikkel het grootouderschap.

SCHRIJFDROOM

Wilde je altijd al schrijfster worden?
Schrijven deed ik al vanaf ik een jaar of 8 was. Ik schreef sprookjes, fantaseerde veel. Ik had een oma, die prachtig kon vertellen, en dat deed op wandelingen, met een ris kleinkinderen om haar heen gekluisterd. Ook heb ik eens een toneelstukje geschreven voor de poppenkast, dat een buurmeisje en ik voor de buurt opvoerden. In de pubertijd werden mij verhalen serieuzer. Over de zin van het leven, en over doodgaan.

Wie zijn jouw 3 favoriete schrijvers? En hoe inspireren zij jou?

1. Shakespeare. Hij staat absoluut bovenaan. Hoe hij menselijk drama kan vormgeven is aangrijpend. Hamlet, de aarzelaar, die voor een te grote taak wordt gesteld, en King Lear, dat gaat over het conflict tussen een ouder wordende vader en zijn dochters. Hij schrijft over het herkenbaar menselijke, dat nu nog evenzeer leeft als toen.
2. Jane Austen, omdat zij zo heerlijk ontspannend schrijft, en zo prachtig ironisch. Maar dat is meer ter ontspanning, al verveelt het nooit.
3. Henry James heeft veel complexere karakters beschreven: Isabel Archer, het Portret van een Dame. Maar dan ook Edith Wharton met The Age of Innocense en haar beschrijving van passie. Dus negentiende eeuwse Angelsaxen, die het karakter van hun personages fileren.

Hoe heeft schrijven jouw leven veranderd?
Niet echt. Ik blijf gewoon doorleven. Naar mensen kijken. Fantaseren over hoe ze tot iets komen. Net als ieder mens ben ik bezig met de dingen die ik waarneem een plaats te geven. En soms komen die boven drijven als ik het nodig heb voor een scène.

SCHRIJFPROCES

Wat is volgens jou de kunst van het schrijven?
Het voornaamste is je heel intensief inleven in je karakters en hun situaties. Letterlijk erin duiken, en bij wijze van spreken dat karakter worden. Hoe beweegt hij/zij? Wat eet hij/zij? Hoe kijkt hij/zij? Maar vooral hoe voelt het personage zich erbij.

Hoe heb jij het schrijversvak geleerd?
Doen. Erover lezen. Lid zijn van een schrijfclubje, dat heel kritisch maandelijks elkaars werk bespreekt.

Hoe onderscheid jij je van andere schrijvers?
Ik denk dat ik mij intensief in mijn karakters verdiep. Ik probeer mij hen voor te stellen in iedere situatie die zich voordoet. In De Brander heb ik geprobeerd me in te denken hoe sexuele gevoelens grenzen kunnen overschrijden. Dat is gewaagd, maar ik vind wel dat je moet kunnen schrijven.

Plot is belangrijk. Het is de manier om je karakter te laten zien. Door wat hem overkomt, of wat hij teweegbrengt, krijgt zijn karakter vorm. Het is dus ook belangrijk dat er een ontwikkeling in die plot zit. Daar heeft Aristoteles heel helder over geschreven, en dat gaat nog steeds op!

Schrijf jij literatuur of lectuur?
Waar ligt de grens? En wat is literatuur? Dat is een eeuwig-durende discussie. Ik schrijf wel over serieuze onderwerpen, maar ik wil ook graag vlot te lezen zijn.Geen intellectuele hoogstandjes.

Schrijf jij met de lezer (doelgroep) in je achterhoofd?
Nee, de lezer zit niet in mij hoofd. Het is het verhaal dat mij leidt. Of eigenlijk de personages. Wie zijn zij? Wat is hun dilemma/probleem? Hoe uit zich dat? Dan ben ik ook niet gebonden, en kan ik nieuwe wegen proberen.

Hoe kies je het genre waarin je schrijft? Of kies je dit niet?
Ik houd van psychologische romans, en ook van historische romans. Dus toen het idee opkwam om mijn psychologische roman in het begin van de negentiende eeuw te plaatsen, was ik daar enthousiast over.

Hoe (of wanneer of op welke plaatsen) kom jij aan ideeën voor je boeken?
Dat groeit. Ik zie een conflict dat me boeit: schuldgevoel; leven met een psychiatrische patient. Als het me voldoende interesseert ga ik ermee verder: nadenken: wie heeft dat conflict? Wat doet die ermee? Etc.

Hoe bewaar en verwerk je deze ideeën?
In een “brainstorm” bestandje.

Mag je clichés gebruiken?
Clichés zijn clichés omdat ze zo algemeen zijn, en bij het leven horen. Clichés zijn dus onvermijdelijk. Een lezer moet de situaties kunnen herkennen. Die is dus in zekere zin gebaat bij clichés. Als je ze dan net wat verdraait, kan het weer origineel worden.

Is de eerste zin van een nieuw te schrijven boek belangrijk?
Nou, de eerste alinea. Een matige openingszin zal een lezer je nog wel vergeven, maar dan moet de rest van de alinea je toch wel het verhaal insleuren. Ik heb al vele boeken opzij gelegd, omdat ik na 10 bladzijden nog niet wist waar de auteur heen wilde. Dat geeft niet, maar dan moet mijn nieuwsgierigheid wel gewekt zijn!

Kan je eens uitleggen wat volgens jou ‘show, don’t tell’ betekent?
Vooral niet uitleggen: hij was verdrietig; zij baalde ervan. Dan kun je het personage treurig laten kijken, of tegen de tafelpoot laten schoppen. Maar het gaat verder. De scène zelf moet laten zien hoe de persoon zich voelde. Wat doe je als je boos bent? Dan ga je fanatiek hardlopen. Of je snauwt tegen je echtgenoot. Misschien is het gevoel van boosheid veel subtieler: frustratie, miskendheid. Dan moet dat blijken uit de situatie.

De gedachten weergeven is “tell”, de situatie beschrijven is “show”. Dus wat er gebeurd is. De vrouw kreeg die baan niet. Ze wilde zo graag, en ze vond haar collega een prul, en die kreeg hem wel. En dan laten zien dat die ander naar de andere kamer verhuist, en een plant krijgt van de baas om de kamer op te leuken, etc. En die beschrijving pijnlijk laten zijn. Dat is “show”!

Moet een verhaal  een plot hebben?
Ik vind van wel. Een plot vertelt het verhaal. Het is een middel om het karakter van de personages te laten zien. Doordat ze dingen beleven, kun je dat laten zien. Het helpt bij het ‘show’. Bovendien leest het gewoon lekkerder!

Wat is een spanningsboog en hoe verwerk je die in je verhaal?
Daar zijn theorieën over, en waarachtig die kloppen! Eerst is er het moment dat er iets misgaat. Het leven was leuk, en, beng, dat komt een kink in de kabel. Dan gaat de hoofdpersoon proberen er wat aan te doen. Dus óf verhelpen, óf proberen verder te leven met de nieuwe situatie.

Maar dat gaat niet zomaar, dus meer complicaties, tot het lijkt dat de bom gaat barsten. Dat maakt het spannend, dan wil je als lezer weten hoe dit nu gaat aflopen. Dan komt dus de climax, en dan wordt dat weer ten goede of ten kwade opgelost.

Hoe weet je of je teveel of te weinig meldt?
Geen idee! Ik weeg dat telkens af, maar ik heb er geen formule voor.

Kan je 3 redenen geven waarom ritme belangrijk is voor een verhaal?

1. Je wilt de spanning vasthouden, want de lezer mag niet afhaken.
2. De lezer moet adem kunnen halen, dus het moet niet allemaal op het scherp van de schede lopen.
3. De spanning moet opbouwen. Maar dat heeft misschien minder met ritme te maken. Ik vind 1 en 2 al genoeg.

Moeten de historische feiten kloppen in een verhaal?
Een verhaal moet geloofwaardig zijn. Het is dus wel belangrijk dat het zo’n beetje klopt. Je wilt niet dat de lezer afhaakt omdat hij denkt: “Ja zeg. Maar dat is niet zo!”

Aan de andere kant is het onmogelijk, zelfs voor een historicus, om alles kloppend te maken. Belangrijker is dus, dat het aannemelijk is. Dat je als lezer denkt, dat het zo wel geweest kan zijn. Daar is best veel onderzoek voor nodig. Althans, voor De Brander heb ik veel onderzoek gedaan, omdat ik zo geloofwaardig mogelijk wilde overkomen. Dus ik onderzocht hoe de stad Schiedam er in 1825 uitzag, wat mensen aten, voor kleren ze droegen, hoe een kerkdienst plaats vond. Ik heb eindeloos veel details verzameld, die ik lang niet allemaal heb gebruikt.

Hoe bepaal je of je in de verleden of huidige tijd schrijft?
Dat hangt ervan af hoe diep je in je karakter wilt kruipen. Tegenwoordige tijd is dichter op de huid. Net zoals in de 1^ste persoon vertellen veel dichter bij de hoofdpersoon komt.

Is humor noodzakelijk?
Humor verlicht. Het is niet noodzakelijk, maar het biedt wel ruimte. “Comic relief” heet dat in het Engels. Hè, even een moment om weer adem te halen!

Is erotiek noodzakelijk?
Erotiek speelt een hele belangrijke rol in de Brander, maar dat komt omdat lustgevoelens de hoofdpersoon drijven. Het is beslist niet noodzakelijk. In mijn volgende boek zal geen erotiek voorkomen.

Bij het beschrijven van erotiek gaat het m.i. minder om het strelen van sexuele delen en orgasmes, maar meer om wat het in de persoon in kwestie teweeg brengt. Minder is meer. Het langzaam losknopen van een jurk in miniem detail is opwindender dan harde sex. Daarom kon in de negentiende eeuw de enkel van een vrouw onder haar rok een man al in extase brengen!

Kan je een voorbeeld geven van een beschrijving van een geluid of geur?
Geluiden zijn niet zo moeilijk te beschrijven. Het klotsen van golven tegen het boord van een schip, de klokkende echo over het meer, de langgerekte roep van een fuut in het ritselende riet. Nou ja, zoiets.

Geur is veel lastiger, en de meest primaire van de zintuigen. Vergeet hem niet. De geur van zweet is als pasgemaaid gras, zurig zout, verschaald. Bij geur moet je vaak de beschrijvingen van smaak gebruiken. Kan niet anders. Taal schiet hier vaak tekort. Maar blijven proberen.

Hoe verzin je een personage – hoe kies je een naam voor dit personage?
Ik begin bij een eigenschap of conflict dat me interesseert. Mijn getrouwde hoofdpersoon ontdekt dat hij homoseksueel is, en daardoor slaan zijn lustgevoelens op hol.

Van daaruit ontwikkelt zich de plot. Het kiezen van een naam gaat met eindeloos passen en meten gepaard, als een nieuwe jurk in een pashokje. Die, nee, die. Tot ik vind dat het past.

Wat drijft een personage en hoe belangrijk is dit voor het verhaal?
Dat conflict, in geval van de Brander de lustgevoelens, en de wens dat vooral niemand erachter komt van mijn hoofdpersoon, zijn de dingen die hem drijven. Daardoor komt de plot op gang. Want hij strijdt met zichzelf. Hij wil niet dat mensen erachter komen dat hij homo is, maar hij kan het niet onderdrukken. Dan bedenk ik vanzelf situaties waarin dat tot uiting komt, en zo ontwikkelt zich de plot.

Moet je altijd het uiterlijk van een personage te beschrijven?
Innerlijk is belangrijker, maar uiterlijk geeft wel enig houvast. Ik heb het uiterlijk van Hector niet beschreven. Dat geeft de lezer ook de mogelijkheid hem zelf in te vullen.

Hoe geef je ieder personage een eigen stem?
Door ze heel duidelijk verschillende persoonlijkheden te laten zijn. Hector is afgemeten, “braaf”, bang om wat anderen ervan vinden; Ernestine, zijn vrouw, is vrolijk, recalcitrant. Dus die praat vanzelf anders, en zegt andere dingen dan Hector, waar hij dan weer sussend of benepen op reageert. Goed in je karakters inleven, dat blijft de sleutel!

Kan je 3 tips geven om dialogen levensechter te laten klinken?

1. Schrijftip: Niet altijd volle zinnen weergeven. Zo praten mensen niet.
2. Schrijftip: Niet alles precies uitschrijven. Mensen vallen elkaar in de rede. Of ze hebben verschillende gedachtengangen, waardoor hun gesprek 2 lijnen heeft die niet op elkaar aansluiten.
3. Schrijftip: Wissel dialogen af met gewone tekst, of gebruik soms indirecte rede. Alleen dialogen vermoeit teveel.
4. En schrijftip 4: lees ze hardop! Heus, dan hoor je hoe het klinkt!

Hoe ga je om met schrijven, schrappen en herschrijven? Tijdens of na het schrijven?
Beide. Ik ga telkens over de tekst heen, ook om te zien hoe ik verder moet. Ik blijf schaven, verplaatsen, etc. Moet wel. Durf jezelf kritisch te bekijken. En bedenk: als jij al afdwaalt, of stukken over wilt slaan, dan zal je lezer dat zeker doen!

Gebruik jij tijdens het schrijven de juiste interpunctie?
Dat probeer ik wel, maar dat kun je altijd nog corrigeren.

Welke boek over schrijven moet een beginnende schrijver zeker lezen?
Ik was verrast door Poëtica van Aristoteles. Het is heel leesbaar, en nog zeer van toepassing. Het beschrijft de elementen van plot, karakter, etc. Maar er zijn natuurlijk meer boeken.

MINDSET

Hoe breng jij jezelf in de juiste stemming om te gaan schrijven?
Doen. Ervoor gaan zitten en verder alle “uitschakelen”.

Zijn inspiratie en creativiteit iets waarop je wacht of afdwingt?
Je moet het afdwingen. Dus schrijven, niet wachten. Het geeft niet als er niks zinnigs op het beeldscherm komt. Als je er maar genoeg mee bezig bent kom je vanzelf op gang.

Wat doe jij als je vastloopt, als je te maken krijgt met het schrijversblok?
Meer lezen over het onderwerp. Dat was met de Brander gemakkelijk, omdat ik dan gewoon weer verder ging met onderzoek. Maar ook met het huidige boek over een psychiatrische patiënt kan dat. Internet helpt en de bibliotheek.

Welke angsten heb jij moeten overwinnen? Hoe heb je dat gedaan?
Is het boek wel goed genoeg? Maar ook, nu het uit is, blijkt het een controversieel boek te zijn. Dat was wennen. Geloven in wat je doet. Er waren goede redenen voor om het verhaal te schrijven zoals ik gedaan heb. Daar houd ik me aan vast.

Welke fouten heb jij gemaakt? Wat heb je van deze fouten geleerd?
Ik heb geprobeerd volgens een vooropgezet schema te schrijven. Eerst de plot ontwikkelen en dan pas schrijven. Zo zit ik niet in elkaar. Het werd een gekunsteld geheel. Pas toen ik van mijn karakter uitging, werd het een organisch geheel.

Maak je afspraken met familie en vrienden als je schrijft, zodat je niet gestoord kan worden?
Ja.

Hoe ga jij om met kritiek van bekenden (familie) en onbekenden (recensies)?
Me realiseren waarom ik het verhaal geschreven heb zoals ik het geschreven heb. En me vasthouden en al die mensen die mijn verhaal echt goed vinden.

Is geld verdienen een belangrijke motivatie om te schrijven?
Van schrijven word je niet rijk, dus dat is geen motivatie.

Ben je ooit afgewezen door een uitgeverij? En hoe ging jij om met deze teleurstelling?
Ja. Gewoon doorgaan. Er waren mensen die wel in mijn boek geloofden.

5 GOUDEN SCHRIJFTIPS

Welke 5 gouden schrijftips zou je beginnende schrijvers willen meegeven?

1. Schrijftip: Wacht niet tot je inspiratie krijgt. Gewoon beginnen. Schrijven is hard werken.
2. Schrijftip: Wees niet “trots”. Laat je werk aan anderen lezen en neem hun kritiek serieus. Ze zouden wel eens gelijk kunnen hebben!
3. Schrijftip: Kill your darlings! Wees niet bang stukken, die nou juist zo mooi waren, te schrappen ter wille van het verhaal. Heus, het zal een verbetering zijn. Als je dat kunt, ben je echt in staat tot verbetering
4. Schrijftip: Zoek je eigen werk methode. Niet iedereen is gebaat met een schema vooraf. Er is wat dat betreft geen gouden regel. Wel zul je uiteindelijk moeten ordenen.
5. Schrijftip: Kijk of er een goede schrijfcursus in je buurt is. Een goede docent kan je nog een hoop leren.

Bestel De Brander door Kieke Plooij

The following two tabs change content below.

• Biografie
• Laatste Berichten

Sanne Visch

Wij geloven dat iedereen een verhaal heeft, net als jij. En dat ook jouw verhaal het waard is om op te schrijven. Bij Boekschrijven.nl helpen we je met alle liefde bij het verwezenlijken van jouw schrijfdroom.

Laatste berichten van Sanne Visch (toon alles)

• Hoe schrijf ik een goed dialoog? - 17 september 2020
• Boekmarketing: Als je een boek schrijft wil je het ook verkopen - 6 juni 2018
• Volg de gratis online workshop! - 20 januari 2017