Er zijn anekdotes over schrijvers die in hun jeugd een bepaalde roman zo mooi vonden dat ze hem wilden bezitten. En omdat ze geen geld bezaten, schreven ze hem over.
Jammer genoeg weet ik niet meer om welke schrijvers het ging. Het zou een Russische schrijver kunnen zijn, of een arme student uit een Zuid-Afrikaans of Zuid-Amerikaans land. Maar ik las het ooit in een artikel over een bekende auteur.
Als een spons
Door dat ‘woord voor woord’ overschrijven van een hele roman – toen dit plaatsvond was er nog geen sprake van computers en voor een schrijfmachine had de schrijver in spé geen geld – namen ze de schrijfstijl van de auteur op als een spons en raakten ze ervan doordrenkt. Het met de hand overschrijven zou later een essentiële leerschool blijken te zijn voor het ontwikkelen van hun kenmerkende stijl en oeuvre.
Stijl geeft af
Stijl is besmettelijk voor wie er veel mee in aanraking komt. Net als een lied dat je vaak op de radio hoort gaat het in je hoofd zitten. Het gaat meezingen in wat je waarneemt, denkt en schrijft. Zeker als je het met de hand overschrijft.
Dat merk ik zelf ook als ik een bepaald boek lees dat indruk op me maakt. De zinnen, de manier waarop ze zijn opgebouwd en de gedachten of beelden die ze weergeven zetten me aan tot nieuwe gedachten en waarnemingen. En vaak merk ik dat de stijl van de gelezen auteur doorwerkt in mijn eigen zinnen en daardoor andere waarnemingen en inzichten mogelijk maakt.
Andere klank, andere blik
Een roman kan je anders laten kijken en dingen opmerken die je anders niet ziet. Door een verrassend verhaal, door een onverwacht perspectief, door een ongewoon personage. Maar vooral doordat de stijl je verleidt om mee te bewegen met zijn ritme en melodie. Je gaat anders formuleren en komt tot andere inzichten en beschrijvingen.
Niet voor niets wordt er wel gezegd dat imitatie het begin is van alle kunst.
Imitatie
Vroeger was originaliteit nog niet belangrijk in de kunst. Het ging vooral om het nabootsen van de grote meesters. Plagiaat bestond nog niet. Het werd zelfs als een eer gezien als jouw werk werd nageaapt. Beginnende kunstenaars moesten als oefening de werken van de grote meesters naschilderen. En schrijvers werden aangemoedigd de grote literaire werken qua onderwerp en opbouw te imiteren. Dat kon op verschillende manieren; namelijk door vertaling (translatio), creatieve bewerking (imitatio) en door er je eigen draai aan te geven (emulatio).
Fragment als springplank
In dit digitaal tijdperk hoeven we bij gebrek aan geld geen hele boeken meer over te schrijven. Bovendien kunnen we daar de concentratie en het geduld niet meer voor opbrengen.
Maar je kunt er nog steeds veel van leren.
Schrijf als experiment eens een mooi romanfragment met de hand over. In je schrijfboek of op een vel papier. Zorg daarbij dat er nog flink wat ruimte op je papier overblijft, liefst op dezelfde bladzijde.
Merk je hoe de cadans en de melodie van de tekst door je hoofd beginnen te zingen?
Na-aap oefening
Heb je je hele fragment overgeschreven? Schrijf dan meteen zonder na te denken verder. In dezelfde trant als het gekaapte fragment maar dan met eigen ingevingen of beschrijvingen. Vertrouw op de cadans die in je hoofd is gaan spelen en schrijf lekker uit de losse pols, zoals je bij losschrijven zou doen. Lees zo nodig de schrijfregels voor het losschrijven nog eens na in mijn blog ‘De belangrijkste schrijfoefening’.
Inez Risseeuw
Laatste berichten van Inez Risseeuw (toon alles)
- Hoe kies je de beste titel voor jouw boek - 5 augustus 2021
- Het geheim van een goed kinderboek - 21 juni 2021
- Een titel voor je boek - 3 maart 2021
