Na een stilteretraite zeggen deelnemers vaak dat ze het eng vinden om weer te gaan praten. Want na een paar dagen onwennigheid, is het opeens weldadig – zo’n leven zonder ruis, gebabbel, geredeneer. De stilte brengt je dichter bij jezelf. Daarna zijn mensen bang om zichzelf weer te verliezen in geleuter, gewhatsapp en getob.

Dat doet vermoeden dat taal ons afleidt van wie we daadwerkelijk zijn. Maar ik geloof niet dat dat waar is. Ik geloof dat taal een diep onderdeel is van ons bestaan. Maar dat we het vaak verkeerd hebben leren gebruiken.

Taal is een instinct
Steven Pinker, auteur van het boek Het Taalinstinct, zegt dat taal geen deel is van ons intellect, maar dat het een instinct is. Wij hebben een diep aangeboren begrip voor taal. Zoals een vogel zonder al te veel oefening uit een nest vliegt, zoals een aap van de ene taak naar de andere slingert, zo gaat een mens praten.

Dat begint met gebrabbel maar dat worden al snel zinnen met een persoonsvorm, onderwerp en een werkwoord. Kinderen praten in verleden, heden en toekomstige tijd – zonder dat iemand ze uit moet leggen dat de taal zo in elkaar zit.

Er is over de hele wereld nog geen volk gevonden dat zwijgt. Taal is geen culturele uitvinding uit een bepaald tijdperk. Taal hoort bij de mens. En dus kan taal ons ook dichter bij onze ware natuur brengen. Maar dit is een ander soort taal dan die we op school leren.

Taal is niet hetzelfde als denken
Taal zit niet alleen in ons hoofd. Steven Pinker schrijft: Taal is niet hetzelfde als denken. Probeer je gedachten maar eens in woorden om te zetten, dat is nog best lastig. Je denkt niet in volzinnen, in alinea’s of in logische verhalen. Vaak zijn het losse woorden, associaties en beelden die door je hoofd schieten. Die vaak pas echt samenhang krijgen als je ze uitspreekt of uitschrijft.

En als je iets leest, kan je daarna meestal niet de exacte woorden en zinnen herhalen. In je hoofd verandert het in een ander soort code. Steven Pinker zegt dat het logische deel van onze hersenen meer met een soort ‘mentalees’ werkt. En dat staat los van ons taalinstinct.

Dat werpt een heel ander licht op taal. Taal is niet hetzelfde als logisch denken.Het zit niet alleen in ons hoofd. Taal is een instinct. Taal is een natuurlijk deel van ons organisme.

Verwijdering van de taal
Maar we zijn het vaak verleerd om taal op die manier te gebruiken. Op school leerden we om juist te spellen, we moesten binnen de lijntjes schrijven en de woorden die we schreven moesten bestaan. Later leren we over logica, opbouw, alinea’s, hoofdstukken, kernzinnen, definities en samenvattingen.

Kortom taal koppelen we al snel aan ons logische, intellectuele brein.We hebben niet geleerd om te vertrouwen op ons instinct. Om een tekst zichzelf te laten schrijven. Om te vertrouwen op ons natuurlijk vermogen om te scheppen met taal. Daarom voelt het vaak alsof taal ons van onszelf verwijdert.

Schrijven als de weg terug
Schrijven is een goede manier om onze ‘oertaal’ terug te vinden. Het papier is geduldig, en heeft geen oordeel. Als we gewoon doorschrijven, de pen blijven volgen, spreekt er vanzelf een diepere, organische taal.

Al schrijvende zetten we dingen op papier die we nog nooit zo hadden verwoord of gezien en combineren we zaken die we nog niet eerder met elkaar in verband hadden gebracht. We raken ons eigen instinct aan. We schrijven met de taal die in onze cellen zit opgeslagen.

Je stemt af op je natuurlijke vermogen om te creëren. Dat vermogen is net zo natuurlijk als het kloppen van je hart, als het ademen van je longen. Je hoeft er niets voor te forceren.

Wij zijn scheppers
Taal is een creatief vermogen. Net zoals taal deel van ons is, is creativiteit deel van ons. Taal is namelijk creativiteit. Het is niet iets dat vast ligt, of dat er op een bepaalde manier uit hoort te zien. Het vormt zich steeds opnieuw, het betekent in elke volgorde weer wat anders.

Taalinstinct is eigenlijk creatie-instinct. Pinker noemt het dan ook het taalscheppende vermogen van de mens. Zoals wij ons lichaam elke dag opnieuw scheppen – we maken nieuwe bloedcellen, eiwitten, spieren, vetten, huidcellen – kunnen wij van nature steeds nieuwe taal scheppen. En vanuit dit natuurlijke schrijfproces ontstaan teksten die gemaakt zijn van natuurlijke, levende materialen. We maken geen kunstmest. We maken geurige, vruchtbare en persoonlijke verhalen.

Jouw boek zit al in je. Je hoeft alleen maar te vertrouwen op je instinct dat weet hoe jouw verhaal verteld wil worden.

The following two tabs change content below.

• Biografie
• Laatste Berichten

Nanda Huneman

Als tiener had ik de vaste overtuiging dat schrijven zweverig was. En ik was al zo’n dromer! Mijn moeder noemde me een ‘luchtfietser’. Daarom leek het mij niet slim om mijn leven aan schrijven te wijden.

Laatste berichten van Nanda Huneman (toon alles)

• Leren schrijven doe je zo! - 8 september 2021
• Begin je boek met een proloog - 9 oktober 2020
• Schrijf een pakkend begin van jouw boek - 27 augustus 2020