Onlangs was ik op schrijfretraite met de Amerikaanse schrijfdocente Natalie Goldberg. Midden in Frankrijk zat ik met veertig Amerikanen te schrijven.
Ik hoorde continu drie talen. Het Engels van Natalie en de medecursisten, Frans van de bewoners rondom en Nederlands in mijn hoofd. In welke taal zou ik nou eens gaan schrijven?
Interne criticus spreekt geen andere talen
Tijdens mijn vorige schrijfweek met Natalie in New Mexico had ik ontdekt dat het schrijven in een andere taal veel vrijheid geeft. Ik schreef toen voornamelijk in het Engels.
Waar normaal een innerlijk stemmetje alles van commentaar zou voorzien, was er nu stilte. Geen ‘saai!’, of ‘ overdreven!’ of ‘klopt niet!’ op de achtergrond.
Op den duur kwam ik er achter hoe dat kwam. Mijn interne criticus sprak geen Engels! Mijn interne criticus zat met een verward hoofd naar mijn teksten te kijken. Hier kon hij niets van maken.
Een andere taal, een andere stem
Dus deze keer begon ik ook in het Engels. En wederom verstomde de interne criticus. Heerlijk. Ik kon aan een stuk doorschrijven en naar hartenlust nieuwe woorden verzinnen.
Maar er gebeurde ook iets anders. Deze taal gaf ruimte aan een andere stem in mij. Ik had opeens een andere stijl. Een bijna lyrische toon. Een toon die ik mezelf niet toesta in het strakke, overduidelijke Hollands. In het Engels schreef ik bloemrijker, intensiever en mysterieuzer.
Het hoeft niet te kloppen
Dat deed me denken aan mijn kindertijd. Toen zong ik vaak uit volle borst Duitse opera’s. Ik kende een paar woorden Duits. Net genoeg om er wat zinnen van te maken en om er een heleboel woorden bij te verzinnen die Duits klonken.
Dat gaf vrijheid. Het hoefde niet te kloppen, zolang het maar Duits klonk, was ik al tevreden. En daardoor durfde ik te experimenteren. Dat Duits hielp me op een of andere manier om heel bombastisch te zijn.
Frans eten, Frans schrijven
Zoals het Engels en het Duits mij een nieuwe stem geven, zo was het Frans prikkelend voor de reizende Amerikanen. Ze moesten met hun diep Texaanse en Brooklyn accenten niet alleen wennen aan het zangerige Frans, maar ook aan het eten.
Ze waren niet gewend aan het Franse tempo, waarin het eten langzaam in drie gangen werd opgediend. De Amerikaanse schrijvers schoven alles in een keer op hun bord, bang dat ze niet genoeg zouden krijgen.
Natalie stelde voor om vijftig procent langzamer te eten. En om in gangen te eten. Op zijn Frans dus.
Zo kan je ook met je schrijven omgaan. Alsof het eten is. Vijftig procent langzamer en in gangen schrijven– zodat je alle woorden proeft. Om dat te proberen, schreef ik af en toe Frans. Dat ging langzaam, want ik kan het eigenlijk helemaal niet. Het was fijn om de woorden nauwkeurig op te schrijven, om ze zachtjes voor mezelf uit te prevelen, om de klank er in te proeven. Het vertraagde en verdiepte mijn schrijven. Ik kwam bij een andere laag.
Schrijven in je eigen taal
Af en toe schreef ik ook in het Nederlands. Vooral als ik iets werkelijk grondig wilde onderzoeken. Hoe zit dat precies? Waarom denk ik zo en niet anders? Mijn eigen grondige Nederlands was daarvoor precies geschikt.
Door met verschillende talen te experimenteren, vond ik langzaam mijn eigen taal. Mijn eigen stem. Die dus niet alleen Nederlands spreekt. Ik heb ook een Texaan in me die altijd honger heeft. Een Francaise die alle tijd heeft. En een ouderwetse Britse lyricus die de zomer bezingt.
Elke taal is een andere kant van mezelf en belicht een andere kant van mijn verhaal. Door in meer talen te schrijven, ben ik zowel dramatisch, grondig als lyrisch. De talen maken mijn teksten voller en dynamischer.
Experimenteer vandaag
Probeer het vooral uit! Want schrijven in een andere taal:
- kalmeert je interne criticus
- geeft je vrijheid om fouten te maken en te experimenteren
- en laat je nieuwe kanten van jezelf ontdekken
Probeer eens een alinea Frans, Noors, Spaans, Italiaans. Verzin woorden. Vertel een verhaal in een taal die je nauwelijks spreekt. Of in een taal die je wel goed spreekt, maar niet je moedertaal is.
Het breekt je manier van verwoorden open. Je manier van denken en kijken ook. Het is als reizen op papier.
Schrijfopdracht
Natalie gaf ons veel schrijfopdrachten. Tien minuten doorschrijven, zonder strepen, zonder stoppen. Probeer deze eens:
- Schrijf eens tien minuten over een reis door een land waarvan je de taal nauwelijks kon verstaan. Hoe was dat?
- Schrijf eens tien minuten over de manier waarop je een taal hebt leren spreken.
- Schrijf eens tien minuten in een andere taal over deze zomer. Wat gebeurt er?
Ik wens je een goede reis! Bon voyage. A good journey. Ein gute reise.
Nanda Huneman
Laatste berichten van Nanda Huneman (toon alles)
- Leren schrijven doe je zo! - 8 september 2021
- Begin je boek met een proloog - 9 oktober 2020
- Schrijf een pakkend begin van jouw boek - 27 augustus 2020
Leuk Nanda! ik ben Francaise, woon meer dan 30 jr in Nederland en schrijf voornamelijk in het Nederlands. Maar af en toe een stukje in het Frans is zo lekker inderdaad. Ik ga het eens in het engels proberen. En waarom niet in het Duits. Misschien ligt er ook een uitdaging in het Vlaams…
Vlaams… doen! Schrijven met een zachte g, lijkt me heerlijk.
De blog is me uit t hart gegrepen! Ik spreek/ schrijf met veel plezier meerdere talen, dus ik ga hier zeker mee experimenteren. Hartelijk dank!
Daphne, lukt het experimenteren?
Hallo Nanda,
Nog niet zo goed, ik heb nog geen routine in het schrijven opgebouwd. Bedankt voor je reactie! Hartelijke groet, Daphne.
Ik ben begonnen met schrijven in het Engels. En ik ben niet Engels of twee talig. Ik vond (en vind) dat het Engels mooier is om te schrijven. Veel meer woorden en ik vind de zins constructies mooier. Daar komt nog bij dat ik mijn inspiratie uit mijn dromen haal en die zijn in het Engels. Laats ben ik begonnen om ook in het Nederlands te schrijven. Het is bij mij altijd een verassing in welke taal het verhaal op papier komt.
Astrid, wat bijzonder dat je dromen in het Engels zijn! Een mooi voorbeeld dat er in ons meerdere talen huizen. Bedankt voor je reactie!
Nanda
Hoi
Het lijkt me wel aantrekkelijk in een andere taal schrijven. Ik ga het toch maar in het nederlands eerst proberen, de techniek met alles wat erbij hoort bij schrijven van een verhaal is zo al moeilijk genoeg.
Bedankt voor de tip!
Chris
Chris, je kan er ook af en toe een buitenlandse zin tussen plaatsen, gewoon om je even op een ander spoor te zetten.
Succes! Nanda
Dit is dus op de een of andere rare manier net wat ik nodig had om na Julia Cameron’s boek (ben aan de tweede leesronde bezig) waar tijdens en na het lezen een heleboel veranderde in huis – en dus in mij – er toch nog die block was. Ik vind schrijven in het toch wat vierkante, qua uitdrukkingwijze woord- en uitdrukkingsarme Nederlands dat mijn moerstaal is nota bene ondanks wat kinderversjes, hopeloos. Goed excuus, dacht ik, maar ik dacht ook: dat wordt nooit gepubliceerd als ik in het Engels schrijf. (Gepubliceerd? Ga eerst eens schrijven!). En zo writer’s blockde ik me wezenloos. Tot mijn eigen irritatie. En toen…..alles sal reg kom. Geweldig! En Boekschrijven heeft me ook al van een paar andere neppers weten af te helpen. Ik lach mezelf dan uit en toe als ik dat allemaal lees en ben blij als een kind. Heerlijk! Ik ben de tunnel uit.
Abigail: Alles sal reg kom… dat vraagt om meer!
Dank je wel, Nanda. Ik ben recentelijk op het pad gestapt van (durven) schrijven en vind deze site, en jouw tip(s) inspirerend. Ik ben ook op jouw site geweest en ga zeker een bezoek aan je schrijfcafé overwegen. Tot dan. 🙂
Altijd welkom bij het Schrijfcafe in Utrecht, de eerste van dit najaar is op 8 september 2012!
Hier vind je meer info: http://www.wonder-word.nl/schrijfcafe.html
Wellicht tot dan!
Nanda
Hi,
Ik reageer even voor Nanda, die tot eind augustus op vakantie is. Bedankt voor de inspirerende reacties en Nanda zal reageren zodra zij terug is!
Koen (redactie)
Wat een goed idee, alleen als ik Engels schrijf (ik mail met een paar mensen in het Engels), voel ik me juist voortdurend onzeker: is deze uitdrukking wel juist, hoe spel je dit woord precies, etc. Ik grijp om de haverklap naar vertalen.nu, woordenboeken en mijn lief (lopend woordenboek inclusief encyclopedie). Mij blokkeert het juist…
Tja, dat kan ook gebeuren. Maar wat als je jezelf gewoon toe staat om fouten te maken? Wie weet helpt het je om in de hele vroege ochtend te schrijven (met de pen) – zoals je bij mijn andere blog schreef.
Je schrijft erg herkenbaar! In de eerste 2 alinea’s van ‘meer over deze schrijfcoach’ lees ik mijn eigen overtuigingen ook in terug. Grappig! Ik schrijf sinds een paar maanden m’n blog in het Engels.
Ik merkte dat ik steeds meer behoefte kreeg aan schrijven en daardoor ben ik nu begonnen aan een roman! Ik had nooit gedacht dat ik een boek zou kunnen schrijven, maar een tijd geleden kwam er een idee bij mij op dat ik niet kon negeren. Taal kruipt waar het niet gaan kan!
Leuk om te lezen! Veel succes met je roman. Ook in het Engels?
Nee, ben eerst in het Nederlands begonnen aan mijn roman, omdat ik in het Engels wel vaak de nuances van mijn eigen taal mis.
Ik schrijf wel korte verhalen in het Engels (ga ik binnenkort online zetten…).
Ik heb al meer dan een jaar een verhaal in mijn hoofd, in het Engels. Maar als ik dan begin te schrijven, dan komt het er in het Nederlands uit. Ik vind het zelf een beetje frustrerend omdat ik de woorden zo niet, op de manier die ik wil, op papier krijg. En als ik in het Engels schrijf loop ik altijd vast. Dus dat is niet zo handig…
Superleuk blog en herkenbaar. Ik schreef laatst opeens een lang gedicht in het Engels. Zo maar spontaan. Het werkte op de een of andere manier heel goed terwijl ik anders altijd in het Nederlands schrijf. Bijzonder om mee te maken. Ga ik vaker doen.