Vuistregels voor levensechte dialogen - Boekschrijven.nl

Beluister eens een willekeurig gesprek in trein of café en schrijf dat letterlijk op.

Als je die tekst naderhand terugleest zal je allereerst opvallen dat er nauwelijks sprake is van afgemaakte zinnen.

Flarden van zinnen worden afgewisseld door een uitroep, een stopwoord. Een zin wordt drie maal opnieuw begonnen en meestal niet afgemaakt. Er wordt herhaaldelijk geïnterrumpeerd. En er is zelden sprake van een onderwerp, persoonsvorm, een lijdend of meewerkend voorwerp zoals bij geschreven zinnen.

Kortom spreektaal is veel rommeliger en onaffer dan geschreven taal.

Geen tijd voor mooie zinnen

Als spreker maak je een zeer economisch gebruik van je taal, want je moet heel veel tegelijk doen.

Een gesprek tussen twee mensen is immers een rommelig en complex gebeuren.

Ga jezelf maar na. Tijdens een gesprek gaat je eerste aandacht uit naar het overbrengen van de meest cruciale informatie.

Tenzij je Adriaan van Dis bent zul je geen aandacht besteden aan het vormen van mooie hele zinnen.

Praten is een hectisch proces

Tijdens een gesprek vinden er verschillende dingen bijna tegelijk plaats. Je bent druk bezig om te begrijpen en te verwerken wat de ander zegt. Tegelijk probeer je te bedenken wat je zeggen wilt. Je moet kiezen wat je het belangrijkst vindt en hoe je dat wilt zeggen.

Je moet zien in te springen in de stiltes die je gesprekspartner laat vallen, je probeert aan te haken bij de dingen die hij zegt.

Verborgen taal

Naast dat denkproces speelt zich ook nog eens een heel ander proces af van gedachten en gevoelens die je liever verborgen houdt, en die uitgefilterd moeten worden. Omdat ze niet sociaal wenselijk zijn voor dat moment.

Sommige van die gevoelens of gedachten komen tot uiting in uitroepen of geluiden. Door de manier waarop je zinnen zijn opgebouwd. Door woordkeuze of Freudiaanse versprekingen. Of door lichaamstaal die ongewild toch naar buiten komt.

Om een levensechte dialoog te schrijven moet je dat allemaal imiteren.

Misbruik je dialogen niet om uit te leggen

Een veel voorkomende beginnersfout is om je dialogen vol te stoppen met wat je de lezer wilt laten weten en daardoor de kenmerken van een levensechte dialoog uit het oog te verliezen. Voor je het weet praten je gesprekspartners in lange volzinnen en voeren ze een uitgebreid pleidooi over de redenen van hun gedrag.

Als schrijver moet je dan een harde bel horen rinkelen. Want je misbruikt dan je dialoog om je lezer het verhaal nog eens dunnetjes uit te leggen.

Liever handeling dan gesproken taal

Lees dus je dialogen hardop voor en vraag jezelf af: ‘Klinken mensen echt zo als ze praten? Onderstreep elk woord en elke zin die onnatuurlijk klinkt, of te uitleggerig.

Schrap elke zin, die je ook door middel van lichaamstaal weer kunt geven, en vervang die door handeling. (‘Hij draaide zich om, zijn schouders schokten’, in plaats van: ‘“Ik ben zo verdrietig”, zei hij.’) Alle overige informatie die je niet kwijt kunt in je dialoog, moet je zonder pardon schrappen. Of onderbrengen in een nieuwe scene.

The following two tabs change content below.

Inez Risseeuw

Ik herinner me de eerste keer dat ik echt schreef. De juf had echte inkt in de potjes in onze tafels gegoten. Uit een grote half doorzichtige fles. Het rook een beetje naar zoete medicijnen.

Laatste berichten van Inez Risseeuw (toon alles)