Midden op het podium ga ik op een houten bankje zitten. ‘Ze gaat dood,’ zeg ik en kijk het publiek aan. Samen met mijn nieuwe theatergezelschap improviseren wij scenes rondom het levensverhaal van onze gast, die we ter plekke interviewen. En hij heeft net verteld dat een goede vriendin van hem komt te overlijden.

Van een levensverhaal een nieuw verhaal maken

Ik zit op dat bankje en schrijf een monoloog over leven en de dood, zonder pen en papier. Ik doe het al vertellend. Ik rijg momenten van zijn leven aaneen. Ik maak een metafoor van de bakfiets van zijn vader. Ik verzin er allerlei dialogen en momenten bij. Dat mag als je improviseert en speelt. En tegelijkertijd probeer ik trouw te blijven aan de ervaring en het gevoel van onze gast. Ik speel met zijn leven en het is spannend, want ik heb geen idee waar ik heen ga. Maar gelukkig merk ik dat het werkt. Ik zie mensen huilen in het publiek, ik merk dat ik zelf volschiet. En dan opeens zie ik wat ik doe: ik ben een nieuw verhaal aan het maken.

Een boek staat op zichzelf, los van jouw leven

Ik speel een scene die losstaat van onze gast. Door er van alles bij te verzinnen, wordt het minder persoonlijk en tegelijkertijd universeler. Zijn verhaal is nu ook mijn verhaal. En het verhaal van het publiek. Want we hebben allemaal wel eens afscheid van iemand moeten nemen. En dat raakt.

Het leert me opnieuw: een kunstwerk – een boek, een toneelstuk –  moet op zichzelf komen te staan. Ook al schrijf je autobiografisch, je boek wordt een werk op zichzelf, met zijn eigen wetten. Waarin je dingen mag veranderen, samenvoegen, uitvergroten en verzinnen. Jij bent niet meer jij. Jouw leven valt niet een op een samen met het boek.

En als iets op zichzelf gaat staan, dan gaat het leven.

Als het verhaal loskomt van jezelf, krijgt het betekenis

Ik ben ooit zelf gast geweest bij het theatergezelschap waar ik nu bij speel. En het was een cadeautje om scenes uit mijn eigen leven terug te krijgen in een geheel andere vorm. Het mooie was dat de ‘onderstroom’ altijd klopte. Ik snapte precies wat ze lieten zien of voelen, ook al was niet precies zo gegaan in mijn leven. En juist omdat het los van mij stond, kreeg het een grotere betekenis. Snapte ik wat ik zelf eigenlijk deed. Of wat me was overkomen. Alsof er een stukje uit mijn leven werd gehaald en dat als een film op een scherm werd geprojecteerd. Een film met een hoofdpersonage, die ik diep herkende, maar die ik niet was. En juist daarom kon ik er om lachen, en huilen.

Spelen met je leven vraagt lef,  durf te improviseren

Het kost even tijd. Je weekt je eigen leven niet zomaar los van jezelf.  Vaak moet je eerst je eigen ware levensverhaal uitschrijven. Om het nog een keer te doorleven, om je materiaal te verzamelen. Zodat je daarna ruimte voelt om uit dat verhaal te stappen en dingen te verzinnen. En dat vraagt lef.

De eerste optredens was ik gespannen. Het is spannend om zomaar de vloer in te nemen zonder dat je precies weet wat je gaat doen. Met het gevaar dat het kan mislukken.

Toch leer ik steeds beter dat ik mijn eerste impuls kan vertrouwen. Want er komt altijd wel een idee, een handeling; een nieuwe scene. Soms wat hakkelig, soms raak.

Zo is het ook met schrijven. Je betreedt een witte pagina. Je weet niet wat er gaat komen, als je ‘voorbij je eigen leven’ beweegt. Maar vertrouw je eerste impulsen. Improviseer, probeer dingen uit. Alleen zo kan je ontdekken welke nieuwe verhalen er schuil gaan in het verhaal dat je al kent.

Spaar niemand, wees rauw en eerlijk

Wat mij regelmatig blokkeerde tijdens het spelen, was dat ik onze gast niet wilde kwetsen. Maar spelen (en schrijven) met zijden handschoentjes aan werkt niet. Dan doe je het half.  Als je iemand, of jezelf, of je leven steeds probeert te sparen of te beschermen, kom je niet tot een nieuw verhaal. Dan krijg het verhaal nooit de kans om ‘zichzelf’ te worden. Bovendien zeggen mijn ervaren mede-acteurs: iemand waardeert het juist als je de rauwe waarheid laat zien, dat levert de meeste herkenning en diepgang op.

Tuurlijk, respect is nodig.  Het werkt niet als je iemand afbrandt. Val jezelf of de ander niet af. Maar durf echt wat te zeggen, ook als je het verzint.

In het niet-weten ontmoet je elkaar

Ik zat trillend op dat bankje te praten over de dood en had bijna een naakt gevoel. Wat weet ik nou over de dood? Toch vertrouwde ik op de woorden die kwamen. En in dat spannende niet-weten-en-toch-spreken konden het publiek, de gast, de acteurs en ik elkaar ontmoeten. Want dat veld van niet-weten, waarin een nieuw verhaal ontstaat, is van iedereen. Het is de plek waar je elkaar herkent. Los van elk persoonlijk verhaal.

SCHRIJFCURSUS LEVENSFICTIE VOORJAAR UTRECHT

“Wil je ook loskomen van je eigen verhaal? En vanuit je levensverhaal tot een boek komen? Nanda Huneman geeft dit voorjaar, vanaf 22 februari, vier zaterdagworkshops Levensfictie Schrijven in Utrecht. Ze volgt hierbij de opbouw van haar boek “Spelen met je leven”: leven, verhaal, boek. ”

Klik hier voor meer informatie over de Levensfictie Schrijfcursus Spelen met je Leven!

The following two tabs change content below.

• Biografie
• Laatste Berichten

Nanda Huneman

Als tiener had ik de vaste overtuiging dat schrijven zweverig was. En ik was al zo’n dromer! Mijn moeder noemde me een ‘luchtfietser’. Daarom leek het mij niet slim om mijn leven aan schrijven te wijden.

Laatste berichten van Nanda Huneman (toon alles)

• Leren schrijven doe je zo! - 8 september 2021
• Begin je boek met een proloog - 9 oktober 2020
• Schrijf een pakkend begin van jouw boek - 27 augustus 2020