Ik heb meegedaan aan NaNoWriMo. (Een schrijfmarathon van een maand waarin je 50.000 woorden aflegt.) Als voorbereiding opende ik de map die ik al meer dan twintig jaar tussen mijn andere papieren bewaar.
Op de voorkant ervan heb ik een tekening geplakt van Peter van Straten. Een man zit wanhopig voorover gebogen op de rand van zijn bed. De handen in het haar. Zijn vrouw, in nachthemd, zit troostend achter hem. Het onderschrift luidt: ‘Dan schrijf je dat boek toch gewoon niet, gekkie.’
Het is om precies te zijn twintig jaar en zes maanden geleden dat ik het eerste fragment schreef voor mijn boek. Ik stuurde die fragmenten op naar de Schrijversvakschool en werd aangenomen.
Tijdens mijn opleiding probeerde ik verder te werken aan mijn roman. Ik schreef een synopsis. Leverde trouw fragmenten in. Handgeschreven, getypt of uitgeprint. Ik borg het allemaal op in die map.
Mijn leraren twijfelden aan mijn aanleg en aan de haalbaarheid van mijn project.
En ik daarmee ook.
Geen schrijfmethode helpt
Ook na de Schrijversvakschool heb ik periodes gehad waarin ik grote lappen tekst produceerde voor deze roman. Ik dacht er bijna dagelijks aan. Hoe het verder moest. Of het verder moest. Ik deed research. Reisde naar het land van oorsprong van mijn hoofdpersoon. Soms las ik een boek en dacht; zo kan ik het aanpakken. Ik probeerde mijn boek volgens verschillende methodes te schrijven. Ik bedacht tien manieren om het verhaal te vertellen. Minstens evenveel titels passeerden de revue.
Mijn boek wilde maar niet van de grond komen. Schrijven of laten rijpen, dat was de grote vraag.
Schrijven of laten rijpen?
Het moet rijpen, zei ik soms tegen mensen als ze naar mijn vorderingen vroegen. Maar eigenlijk geloofde ik mezelf niet als ik dat zei. Ik beschuldigde mezelf van uitvluchten en luiheid. Maar als ik dan weer eens probeerde te produceren, liep ik vast. Er kwam niets. Als er wel iets kwam raakte dat, voor mijn gevoel, kant noch wal. In elk geval niet voor de roman die ik op het oog had. Maar loslaten kon ik niet.
In een optimistische bui zei ik; goede kaas moet ook lang liggen, maar daarmee sprak ik vooral mezelf moed in. Schrijversblok ging ik het uiteindelijk noemen. Want geen schrijfmethode leek opgewassen tegen de halsstarrigheid van dit project.
Een ruwe versie in een maand
En dan ineens, na meer dan twintig jaar doe ik mee aan NaNoWriMo. In een maand schrijf ik het grootste gedeelte van een eerste ruwe versie. De taal is nog ongepolijst, maar de vorm staat als een huis. Ineens weet ik hoe het moet. Vraag me niet hoe dat zo gekomen is.
Het eerste vage idee van hoe mijn roman zou moeten worden is ongemerkt uitgekristalliseerd tot een vorm. Een concreet tijdsbestek is ontstaan waarin ik de gebeurtenissen kan vertellen. Bovendien heb ik de toon te pakken en de scènes laten zich moeiteloos noteren.
Een goed idee kan tegen jaren verwaarlozing
En dan lees ik wat Pim Wiersinga schrijft in ‘Schrijven, het begin’:
“ ‘Doe je lang over het schrijven van een roman?’ vraagt collega en vriend Mendoza aan Gabriel Garcia Marquez. ‘Over het schrijven zelf niet, nee. Dat is een nogal snel proces. Ik heb ‘Honderd jaar eenzaamheid’ in minder dan twee jaar geschreven. Maar voordat ik achter de machine ging zitten, heb ik vijftien of zeventien jaar nagedacht over dat boek.’
En wat deed Marquez in die tussentijd? Hij gaf andere dingen voorrang, het soort dingen dat schrijfdocenten plegen te betitelen als ‘uitstelgedrag’. Koffiedrinken, interviews geven, andere boeken schrijven of op de thee gaan bij Caribische leiders… Maar wat hij ook deed, het werk liet hij rijpen. Bijna al zijn boeken bestaan bij de gratie van eindeloos sluimerende ideeën.
Om met Marquez zelf te spreken: ‘Eigenlijk heb ik nooit belangstelling gehad voor een idee dat niet tegen jarenlange verwaarlozing kan. Als het zo goed is dat het de vijftien jaar bestaat die ‘Honderd jaar eenzaamheid’, de zeventien die ‘De herfst van de patriarch en de dertig die de ‘Kroniek van een aangekondigde dood’ heeft gewacht, dan zit er voor mij niets anders op dan het te schrijven.’ ’’
Welke methode van schrijven past bij jou?
Hoe lang doet een schrijver erover zijn boek te schrijven? Een jaar? Een maand, zoals bij NaNoWriMo? Of twintig jaar?
En wat versta je onder schrijven? De uren dat je daadwerkelijk met je pen of computer aan het werk bent? Of ligt daar nog iets voor? Een stuk dat minder zichtbaar is. Dat zelfs niet door alle schrijvers wordt onderkend?
Want hoe moet je de momenten noemen die je peinzend, in half slaap, lezend doorbrengt? Of al die momenten dat een deel van je gedachten of je onderbewuste bezig is met je verhaal, terwijl je iets anders doet? Op de wc zit of in de rij staat van de supermarkt. Of voor de televisie hangt?
Ga terug naar de eerste vonk
Dus ligt er bij jou zo’n onbegonnen roman in je kast?
Schrijf ’m nog niet af!
Doe alles wat er in de tussentijd moet gebeuren; koffiedrinken, op vakantie gaan, research plegen of gewoon de afwas doen. Doe alleen het volgende:
Mijn Gouden Schrijftip: Ga terug naar die allereerste vonk van inspiratie.
Schrijf een A4 over de eerste keer dat het idee voor je roman ontstond. Wanneer en waar was dat? Wat deed je? Wie was erbij? Welke gedachten en gevoelens gingen er door je heen? Welke eerste beelden kwamen daarbij in je op?
[wave] Meer schrijftips? Vraag de gratis schrijfles aan.
Inez Risseeuw
Laatste berichten van Inez Risseeuw (toon alles)
- Hoe kies je de beste titel voor jouw boek - 5 augustus 2021
- Het geheim van een goed kinderboek - 21 juni 2021
- Een titel voor je boek - 3 maart 2021
Ja, dankjedankjedankje! Dit is precies waar ik nu tegenaan loop met mijn megaproject, dat roman heet. Het is stroop, het spartelt tegen, het wil niet vooruit, het is de kont tegen de krib, het is de kop in de wind enzenzenz.
Dus, ik ga toch maar die schrijfwedstrijden doen en vertalen. Ik leg het project in de kast om te rijpen, misschien het beste wat ik kan doen. Een kind trek je ook niet voortijdig uit de baarmoeder!
Oef, ben ik toch geen slechte schrijver, maar is dit gewoon onderdeel van het proces. Een hele geruststelling!
Beste Sigrid,
Grappige en treffende vergelijking maak je daar met dat kind voortijdig uit de baarmoeder trekken. Misschien moet je jezelf nog veel meer omwegen gunnen, gewoon lekker losschrijven over wat je raakt, ook als het niet direct met je boek te maken (lijkt) te hebben. Of inderdaad gewoon iets anders doen tot je weer een ingang gevonden hebt.
Succes,
Inez Risseeuw
Ja, ook voor mij is dit een verademing. Pfff! Heel
herkenbaar! Ik kan hier wel even mee vooruit, vooral nu ik weet dat t er allemaal bij hoort. Ik weet nu dat ik niet de enige ben die tegen deze dingen aanloopt. Het is een feest van herkenning. Ook namens mij heel, heel erg bedankt. Soms heeft een mens even zoiets nodig.
Hallo Ellen,
Het hoort er allemaal bij, de vruchtbare periodes en de droogtes.
Kijk maar eens naar de blogs van Nanda Huneman, een van de andere schrijfcoaches. Soms loop je een hele tijd door de woestijn en moet je gewoon rusten in de droogte. In de tussentijd kun je wel blijven schrijven, niet direct aan je roman maar aan alle andere dingen die je raken,
Succes,
Inez Risseeuw
Dan valt het met mij nog mee, met tien jaar. Dank voor het hart onder de riem!
Wat fijn om te lezen! Na jaren uitstel en ” dat kan ik toch niet” tegen een ieder die mij stimuleerde om toch echt te gaan schrijven, heb ik vorig jaar de stoute schoenen aangetrokken. Sinds die tijd schrijf ik. Veel. Heel erg veel. Zoveel, dat ik mijn focus een beetje kwijt raak. Ben ik bezig met mijn roman dan zijn er zoveel andere verhalen die ook opgeschreven willen worden.. Zoveel wedstrijden waar ik graag aan mee wil doen. Het lijkt of ik al die jaren zo snel mogelijk wil inhalen. Uw tekst geeft me rust en ruimte. Ik mag er best nog even over doen voordat die bestseller er komt. ? Bedankt!!