Regelmatig begeleid ik mensen bij het schrijven van hun boek. Daardoor zie ik steeds beter hoe een boek tot stand komt. En dat is niet in een rechte lijn. Het creatieve proces is een organisch proces.
Een boek schrijven gaat langzamer dan je denkt
Vaak komen schrijvers ambitieus binnen. Binnen een jaar willen ze een boek afhebben. Ze hebben een plan, een plot, personages en zijn klaar om te beginnen.
Heerlijke startenergie. Maar al snel komt de frustratie. Omdat het veel langzamer gaat dan gedacht. Omdat de schrijver wel een plan heeft, maar geen idee heeft hoe die dat op papier krijgt.
Schrijven is een organisch proces. Het vraagt tijd.
Eerst de grond klaar maken
Een plan heeft wortels nodig. Een bodem waarop het kan groeien. Het vraagt voorwerk. Je hebt tijd nodig om de juiste toon, invalshoek en stijl te vinden. Om de woorden te vinden waarmee je je verhaal kan vertellen.
Schrijven lijkt op tuinieren. Als je groente wilt verbouwen, moet je eerst de grond klaar maken. Spitten, wieden, ploegen, schoffelen. Zo gaat dat ook met schrijven. Je wilt een vruchtbare bodem hebben om op te werken. Dat is hard werken. Je woelt je pagina om, harkt je woordgebruik, schoffelt je stijl en haalt het onkruid uit je lange slingerende zinnen.
Dan zaai je ideeën
Al schoffelend leer je jouw eigen verhaal kennen. Doordat je niet alleen over je verhaal nadenkt, maar er mee bezig bent, komt het verhaal tot leven. Nu weet je uit ervaring wat er op jouw bodem groeit. Je hebt een redelijk goede stijl en een passende invalshoek gevonden.
Je kan gaan zaaien. Je zet een verhaal in de grond. Je plant ideeën. Daar komt dat personage, hier een crisis, dit wordt mijn thema. Je zaait ze in je losgewoelde grond.
Dan wacht je tot het verhaal gaat groeien
En vaak moet je dan even wachten. Dan komt dat verhaal niet op gang. Krijg je de personages niet in beweging. Vind je nog steeds niet de juiste woorden voor dat wat in je hoofd zo helder was.
En dan kan je alleen maar geduld hebben. Naar je tuin blijven komen. De planten water geven. En er op vertrouwen dat er onder de grond van alles broeit, groeit en ontkiemt. Geef dit de tijd.
Kijken wat er uit de grond uit
Hoera, daar komt iets boven de grond. Maar help, het is iets heel anders dan je had geplant!
Eindelijk komen de woorden uit de grond, schrijf je opeens een heel ander verhaal dan je van plan was! Dat is niet omdat het plan of schema niet goed was opgesteld, maar omdat dat de aard is van het creatieve proces. Dingen veranderen onder je handen.
Het verhaal komt tot leven
Juist omdat je schrijft, verandert je thema en invalshoek steeds. Al schrijvende openbaren zich verschillende manieren om je verhaal te vertellen, openbaren zich verhalen onder het verhaal. Een verhaal komt pas tot leven als je hem aanraakt. Doordat je schrijft, ontdek je wat je echt wil zeggen.
Dan zijn je groenten niet mislukt. Nee, ze laten zichzelf zien, hoe ze werkelijk zijn. Kijk er naar, kijk hoe ze groeien, de kleur die ze aannemen. En volg dat. Probeer geen wortel van een biet te maken. Volg de organische loop van je verhaal.
Blijf schrijven, wateren, ploegen. Zie je verhaal als een levend iets. Dat aandacht en voeding nodig heeft.
Ondertussen blijf je wieden
Natuurlijk komt er ook onkruid op. Dat werkt nou eenmaal zo in een tuin, er zit altijd wat heermoes tussen je regels.
Welke alinea’s zijn niet nodig? Welke beschrijvingen voegen niets toe? Welke verhaallijnen lopen dood? Wat haal je weg en wat niet? Soms groeien er onbekende planten. En weet je niet of ze de tuin zullen overwoekeren of verrijken.
Experimenteer. Schrijven is experimenteren. Laat de ene keer de ene plant staan, de andere keer de andere. Kijk wat het beste werkt, wat het met je tuin doet. Verplaats de aardbeien naar de zon, zet er wat chili tussen.
Probeer van alles uit. Dan pas ontdek je wat je wilt vertellen. En ja, het kan dan dat je een hele oogst moet weggooien, omdat het bitter of is, of verschimmeld.
Geen probleem. Ergens groeit jouw boek. En op een organische manier zoek je naar dat verhaal, laat je het onder jouw handen groeien.
Oogst je eigen boek
En op den duur weet je het. Aha, hier gaat het over. Die kant ga ik op. En ga dan zitten schrijven. Vertrouw de woordenstroom. Oogst de juiste planten. Kook ze tot een uniek gerecht.
Het juiste verhaal komt altijd uit de grond. Maar heb geduld. En durf je over te geven aan het grillige creatieve proces. Alles groeit in zijn eigen tempo. Ook jouw eigen boek. Blijf schrijven, je boek zal vanzelf ontkiemen.
Nanda Huneman
Laatste berichten van Nanda Huneman (toon alles)
- Leren schrijven doe je zo! - 8 september 2021
- Begin je boek met een proloog - 9 oktober 2020
- Schrijf een pakkend begin van jouw boek - 27 augustus 2020
ik denk het