‘Dit boek is voor een deel gebaseerd op mijn eigen ervaringen. Het onderliggende gevoel van het boek is doorleefd. Toch gaat dit verhaal niet over mij.’

Zo begin ik mijn roman Fok. In Fok heb ik fictie ingezet om mijn eigen verhaal beter te kunnen vertellen. Regelmatig begeleid ik schrijvers die hetzelfde doen: de werkelijkheid met fictie vermengen. Ze willen hun levensverhaal opschrijven, maar niet precies zoals het was. Maar waarom zou je dat eigenlijk doen? Waarom niet gewoon de waarheid vertellen? Wat levert het op om fictie in te zetten?

1. Het is een natuurlijk, creatief proces
Bij veel mensen gaat het, net zoals bij mij, vanzelf. Je wilt over je eigen leven schrijven, maar voordat je het weet, komt er een totaal onbekend personage het toneel op of loopt een kabbelende ruzie op papier totaal uit de hand.

Zelf genoot ik daarvan. Waar gaat dit opeens heen? Maar je kan er ook van in de war raken. Veel schrijvers willen een duidelijke keuze maken: feit of fictie. Maar daarmee verstoor je vaak het creatieve proces.

Als je ruimte biedt aan onverwachte ingangen en zijwegen kan je dat potentiële spannende verhaallijnen, mooie metaforen of originele perspectieven opleveren.
Je mag met fictie en feit spelen. Waarom niet? Als het vanzelf gaat, laat het dan gebeuren. Ik geloof dat het zowel natuurlijk is om je eigen verhaal te willen vertellen, als dat het natuurlijk is om te fantaseren. Als je beide de ruimte geeft, ontstaat er een levendig, origineel verhaal.

2. Met fictie kan je jezelf en anderen beschermen
Soms zijn er pijnlijke dingen in je leven gebeurd, die je, om jezelf te beschermen, niet wilt delen met anderen. Of je wilt anderen niet in een kwaad daglicht zetten. Dus dan helpt het om namen te veranderen, gebeurtenissen weg te laten of af te zwakken, of een verhaal te vertellen die op jouw verhaal lijkt – maar het niet is. Alleen al het veranderen van een plaatsnam gaf mij ademruimte tijdens het schrijfproces, zo lazen niet al mijn dorpsgenoten mee over mijn schouder.

Toch is het ook iets om mee op te passen. Want als je er vooral mee bezig bent om met je verhaal niemand te kwetsen, vind je ook je eigen stem en waarheid niet.

Daarom raad ik vaak aan om in je allereerste versie, die alleen voor jou is, echt eerlijk te zijn, ook al is dat kwetsend voor anderen en kwetsbaar voor jezelf. Je hebt daarna nog tijd genoeg om je verhaal ‘publieksvriendelijk’ te maken. Gebruik fictie niet om je verhaal te verbloemen, of te verzwijgen wat echt belangrijk was.

3. Fictie maakt je levensverhaal leesbaar
In een later stadium, als je een spannend, leesbaar en samenhangend boek van je leven wilt maken, kan je fictie gericht inzetten.

Ons leven is vaak een rommelige puinhoop, dus moet je ordenen. En weglaten. Mensen en gebeurtenissen samenvoegen. Constructiefictie noem ik dat. Fictie hoeft niet per se te betekenen dat je er een verhaallijn bij verzint. Het kan ook het overzichtelijk maken van onze levens betekenen, zodat er een helder verhaal met een rode lijn ontstaat.

Maar je mag er natuurlijk wel van alles bij verzinnen. Zo verzon ik voor Fok een dramatische centrale crisis, pas daarna werd het een spannend boek met samenhang.

4. Fictie helpt om je eigen thema te doorzien
Maar als je van alles verzint, is het dan nog wel jouw verhaal? Ja. Fictie kan juist helpen om de kern van je eigen verhaal te ontdekken. Je kan een oorzaak-gevolg lijn scheppen die je niet ziet in je eigen leven. Al schrijvende, schrappende en verzinnende maken we een logisch verhaal van ons normaal zo fragmentarische leven. Je kijkt naar je leven alsof het niet helemaal je eigen leven is en dat kan heel verhelderend zijn. Opeens zie je dat jouw verhaal over liefde gaat, of verlies of verbinding.

5. Door fictie te gebruiken, bevrijd je jezelf van je eigen verhaal
En hoe meer fictie je gebruikt, hoe meer je gaat inzien dat er meerdere manieren zijn om naar je eigen verhaal te kijken. Er is niet 1 waarheid. Dat kan een enorme bevrijding zijn. Door met je leven te spelen op papier, ontstaat er ruimte. Je eigen verhaal wordt groter, universeler. Je raakt het verhaal onder je verhaal aan, het verhaal dat niet alleen over jou persoonlijk gaat. Dit brede kader kan je helpen om tot nieuwe inzichten te komen en oud zeer los te laten.

Fictie helpt je om de waarheid onder de waarheid te zien. Ook al verfraai en verdraai je, als het goed is, zeg je met jouw fictieve verhaal wel precies wat je zeggen wilt.

Mijn voorwoord in Fok sluit ik daarom af met een citaat van schrijfster Jessamyn West : ‘Fictie onthult waarheden die de werkelijkheid verbergt.’

The following two tabs change content below.

• Biografie
• Laatste Berichten

Nanda Huneman

Als tiener had ik de vaste overtuiging dat schrijven zweverig was. En ik was al zo’n dromer! Mijn moeder noemde me een ‘luchtfietser’. Daarom leek het mij niet slim om mijn leven aan schrijven te wijden.

Laatste berichten van Nanda Huneman (toon alles)

• Leren schrijven doe je zo! - 8 september 2021
• Begin je boek met een proloog - 9 oktober 2020
• Schrijf een pakkend begin van jouw boek - 27 augustus 2020