Wie de eerste handgeschreven versie van ‘De avonden’ van Gerard Reve vergelijkt met het uiteindelijke boek, zal weinig overeenkomsten zien.
Het verschil zit ‘m in de tussenliggende versies. Met elke nieuwe versie veranderden de woorden, vielen er zinnen weg. Kristalliseerde het personage verder uit en tekende zich steeds scherper af waar het boek in feite over ging. De uitspraak ‘How do I know what I think, until I see what I write’ is hier perfect van toepassing.
Tijdens schrijven ontstaat je boek
Ongeveer de helft van de schrijvers begint met een vaag idee waar zijn boek over moet gaan en ontwikkelt zijn verhaal schrijvenderwijs. Telkens als hij terugleest wat hij geschreven heeft, doet hij nieuwe ontdekkingen en stelt hij zijn tekst weer bij. Dat betekent meestal heel wat versies voor zijn tekst overeenkomt met wat hij uiteindelijk in gedachte heeft.
Hoeft niet in één keer prefect
Op een enkele uitzondering na, staat een boek niet in één keer op papier. Een boek schrijven is vaak moeizaam, traag en tijdrovend werk. Maar daaraan zit ook een geruststellende kant. Want je hoeft het niet meteen goed te doen.
Je zinnen mogen krom zijn, je woorden onbeholpen. Je mag teveel woorden gebruiken om iets simpels te beschrijven. Je mag doorstrepen wat niet werkt en houden wat gelukt is.
Vervolgens mag je de tijd nemen om schrijvenderwijs op steeds betere formuleringen, steeds betere ideeën te komen. Niemand die er iets van ziet in de uiteindelijke versie. Tenzij je net als Reve een bekend schrijver wordt en je manuscripten later worden bestudeerd om zo het geheim van de meester te ontrafelen.
Schrijven is groot avontuur
Het betekent ook dat het schrijven een groot avontuur mag zijn. Want geen schrijver weet van tevoren hoe zijn boek zal eindigen. Niet alleen voor je lezer maar ook voor jou als schrijver.
Naarmate je meer tijd doorbrengt met je personage, des te beter leer je haar kennen, haar verhaal, haar grillen, haar terughoudendheid, haar onverwachte spraakzaamheid. Haar weigering de kant op te gaan die jij in gedachte had.
Vertrouw het schrijfproces
Herschrijven betekent ook dat je niet alles zelf hoeft te bedenken. Als je een fragment herschrijft, kom je invallen tegen. Andere woorden genereren nieuwe ideeën. En drie versies verder zul je verbaasd ontdekken dat je verhaal bijna uit zichzelf veranderd is. Wat ontstaan is had je nooit zo kunnen bedenken.
Probeer het eens. Neem een fragment en schrijf dat over. Met de hand, zodat je tijd hebt om de woorden goed te proeven. Verander als het daardoor beter klinkt. Of beter weergeeft wat je eigenlijk wilde vertellen. Je eigen stem dient zich dan vanzelf aan.
Je blijft altijd een beginner
Net als bij zen is het schrijven van een boek een kwestie van eindeloos opnieuw beginnen. En dat blijft zo met elk nieuw boek.
Natuurlijk krijg je meer inzicht in jezelf als schrijver. Je bouwt handigheid op. Waar je in het begin nog schema’s aan moet wijden, doe je bij een derde boek in je hoofd, zonder pen. Maar toch. Schrijven blijft een kwestie van eindeloos opnieuw beginnen.
Inez Risseeuw
Laatste berichten van Inez Risseeuw (toon alles)
- Hoe kies je de beste titel voor jouw boek - 5 augustus 2021
- Het geheim van een goed kinderboek - 21 juni 2021
- Een titel voor je boek - 3 maart 2021
Eindeloos opnieuw beginnen, zo voelt het inderdaad! Ken ik eindelijk mijn personages, weet ik precies hoe het plot zal verlopen, ga ik twijfelen over perspectief en schrijfstijl. Zal het boek ooit afkomen?
Ik ben niet meer van plan een echt boek te gaan schrijven, dat lukt me nooit. Maar wat ik doe, is eerst een hoop inspiratie op doen. Ik ben echt een dromer. Dagdromer eigenlijk. En meteen schrijf ik het op. Zo is schrijven ook meteen veel leuker en kan je gemakkelijker een boek schrijven vind ik dan.
Hoi Linda,
Twijfel hoort erbij. Blijf gewoon doen wat je moet doen. Vraag jezelf af: Als er geen boek uitkomt, zou je dan spijt hebben van de uren die je achter je schrijftafel hebt doorgebracht?
In mijn ervaring komt er altijd iets goeds uit voort, ook als dat niet tussen twee kaften past.
Beste Hanoena,
Dat is precies wat ik bedoel en ik geef je groot gelijk. Als je vertrouwt op het proces danontdek je vanzelf waar je uitkomt en dan blijft het plezier ook meer bewaard.
Succes,
Inez
Hoi,
Ik laat mijn verhaal vaak door anderen lezen, zodat zij mij nog wat tips kunnen geven. Ik krijg dan soms te horen dat mijn verhaal op een ander bestaand verhaal lijkt terwijl ik dat boek nog nooit heb gelezen of laat staan van gehoord. Dat vind ik natuurlijk jammer, want als ik ooit een boek ga uitgeven, wil ik natuurlijk niet dat het verhaal al bestaat. Ik vraag me dus af hoe ik er voor kan zorgen dat mensen niet gaan denken dat het een kopie is ofzo.
groetjes,
Zoé
Beste Inez,
Ja, ik ga door met wat ik voor mijn gevoel moet doen. En als ik er over nadenk is er inderdaad al iets goeds uit mijn schrijven voortgekomen, of het nu wel of niet binnen 2 kaften zal komen.
Zoe, laat je niet afschrikken door andere verhalen. Het is bijna onmogelijk om nu nog iets te verzinnen, waar niet ooit al iemand anders aan heeft gedacht. De manier waarop het vertelt wordt is van jou en daarmee uniek!
Hoi Zoe,
Als je gwoon echt schrijft wat jij wilt vertellen en niet in maniertjes vervalt maar echt in jouw toon, dan kan ik me niet voorstellen dat jouw boek niet echt eigen is en anders dan andere boeken. En natuurlijk lijkt elk boek wel in een opzicht op een ander boek. Maar waarin? Qua verhaalidee? Qua stijl? Qua invalshoek?
Schrijf eerst door aan je boek en lees dan pas dat boek waar het jouwe zoveel op lijkt. Bestudeer waarin het volgens jou hetzelfde is en waarin niet. Misschien kun je het wel als een compliment opvatten.
Blijf schrijven!
Inez Risseeuw
Bedankt Inez!
Misschien moet ik het inderdaad op een positieve manier bekijken. Ik was zowieso niet van plan te stoppen met schrijven.
Zoé
Dank je wel, Inez! Dit is precies wat ik nu even nodig heb.
Ik heb een locatie uit mijn boek opnieuw bezocht na 26 jaar.
Dit leidt tot een redelijk radicale wending aan de inhoud, maar ik ben er blij mee!!
Hallo Ester,
Altijd leuk om te horen dat mijn blogs iets opleveren voor mijn lezers.
Zeker als het je verder brengt met je verhaal.
Groet en veel schrijfplezier,
Inez Risseeuw
“Naarmate je meer tijd doorbrengt met je personage, des te beter leer je haar kennen, haar verhaal, haar grillen, haar terughoudendheid, haar onverwachte spraakzaamheid. Haar weigering de kant op te gaan die jij in gedachte had.”
Dat is zo waar! Ik ben echt van mijn hoofdpersonen gaan houden! Van mijn tweede roman ken ik haar nog niet eens zo lang, maar omdat ik gelijk de diepte induik met haar en haar door een proces help, voelt het wel zo. Ik hou zo van schrijven!!!
Hallo Nadia,
Wat leuk om te horen. Fijn dat je zo lekker verbonden raakt met je personage en daarmee ook met haar verhaal.
Bijna alle advies en cursussen op gebied van schrijven gaan over techniek en maar zelden over het plezier dat je eraan beleeft.
En dat is in eerste instantie toch het belangrijkste. Want je brengt er heel wat tijd mee door met personage, en het bijbehorende verhaal of boek.
Plezier met schrijven dus,
Inez Risseeuw
Ik merk dat mijn verhalen inderdaad beter worden als ik ze na een tijdje opnieuw lees. Soms ontdek ik verhaallijnen die in een enkele zin verborgen zitten en ik nog niet uitgewerkt had. Het herschrijven en schrappen gaat soms heel vlot: het verhaal schrijft zich dan bijna vanzelf. Nu ben ik een verhaal aan het herschrijven waarbij het proces van herschrijven moeizaam gaat. Ik zie wel verbeteringen: schreef eerst de handelingen te snel en met teveel afstand, nu zijn die gedetailleerder geworden.
Ik vind het wel lastig om steeds te herschrijven, voor mijn gevoel schiet het niet op. Het helpt wel dat ik veel verhalen uitwissel met een bevriende schrijver en reacties krijg waarmee ik verder kan.
Hoi Corine,
Mooi dat je dit opmerkt. Want zo werkt het ook in mijn ervaring. Vaak dienen zich in wat je geschreven hebt de grote lijnen aan en die kunnen je dan weer richting geven voor waar je verhaal werkelijk over gaat. Dat weet je als schrijver zelf dan niet en dat moet je pen je dus vertellen. Een schrijver heeft eens gezegd; ‘How do I know what I think until I see what I write?’
Dank voor je aanvulling en succes met (her)schrijven.
Inez Risseeuw