Schrijven leer je zo

Ik zit achter op de motor. We rijden over een industrieterrein. Aandachtig kijk ik om me heen. Ik verzamel materiaal.

Boven de grijze laagbouw kringelt rook de lucht in. In de berm ligt naast een overvolle, gele vuilnisbak een rood cola-blikje in de berm. Links van ons strekt het rechte Amsterdamrijnkanaal zich uit, er hangt een lage cumulusbewolking boven de horizon.

Op het eerste gezicht niets bijzonders. Toch is dit moment waarop ik echt leerde proza schrijven. Ik leerde proza schrijven, omdat ik leerde kijken.

Omgeving als inspiratie

proza schrijvenSchrijven is kijken. Dat leerde ik toen ik mijn eerste journalistieke cursus volgde.

Voordat we aan onze artikelen begonnen, moesten we onze gewone, dagelijkse omgeving beschrijven.

‘Een verhaal heeft een setting nodig,’ zei mijn docent. ‘Elke situatie heeft een achtergrond. Oefen je erin deze te beschrijven.’

Met deze opdracht in mijn hoofd, ging ik anders kijken. Het ogenschijnlijke saaie industrieterrein werd opeens interessant. Elk detail leek er toe te doen.

In die tijd was ik net gestopt met mijn studie Sociale Geografie. Deze studie had ik ooit gekozen omdat ik meer over de wereld om me heen wilde leren. Maar in plaats van het veld te verkennen, had ik vele uren in de bibliotheek door gebracht. Ik leerde van alles over geografische theorieën, maar voor mijn gevoel niets over mijn omgeving.

Mijn blik opende zich tijdens die journalistieke cursus. Natuurlijk waren dat cola-blikje, die rook, dat kanaal er altijd al geweest. Maar nu ze de basis zouden vormen van mijn verhaal, zag ik ze opeens. De wereld was geen theorie meer, maar een onmisbaar element van mijn verhaal. De wereld kwam tot leven.

Zintuiglijk schrijven leer je zo

Sinds ik zelf les geef, begin ik mijn opdrachten altijd met de zintuigen. Kijk om je heen. Luister, ruik, proef. Dat is de basis van al je schrijven.

Als we om ons heen kijken, zien we geen woorden. Alleen in Hollywood prijken er grote letters in het landschap die beschrijven waar je bent. In mijn achtertuin staat nergens het woord ‘ Sandwijck’ of ‘mooi’.

Woorden roepen dus niet direct beelden op. Mooi zegt niets. Lage ochtendmist en groen landgoed wel. Dat zijn beelden.

Wij beleven de wereld via onze zintuigen. Maar dat vergeten we vaak. We denken dat we alles in woorden beleven. We schrijven: ik ben ongelukkig. Maar het gevoel wat er onder ligt, is dat holle gevoel in de maag, dat zware gevoel op de schouders. We schrijven: het is een mistroostige dag. Maar dat begon bij het zien van kale bomen, van nat, zwart asfalt.

Uiteindelijk is alles terug te brengen naar de zintuigen.

Proza schrijven: schrijf in scenes

Vorig jaar heb ik een masterclass van de Vlaamse schrijfster Kristien Hemmerechts gevolgd. Omdat zij jarenlang als docente in de theaterwereld heeft gewerkt, wist zij goed over te brengen dat een verhaal concreet en zichtbaar moet zijn.

Ze stimuleerde ons om je eigen boek vooral als een aaneenschakeling van scenes te zien. Scenes die je daadwerkelijk zou kunnen uitspelen. ‘Dit wil ik zien!’ riep ze nadat ik mijn verhaal had voorgelezen. En ze nodigde me uit op de speelvloer om mijn verhaal uit te beelden. ‘Loop zoals je hoofdpersonage.’

Als schrijver heb je steeds de uitdaging om de vertaalslag naar de realiteit maken. Om niet in abstracte begrippen proza te schrijven, maar om vanuit de zintuigen te schrijven. Dàt maakt je tekst voelbaar en zichtbaar.

Tonen in plaats van vertellen

Sinds die tocht op de motor, begreep ik het verschil tussen tonen en vertellen. Ik schreef daarna niet op: ik reed door een saai industrieterrein. Maar ik gaf de details. Ik liet de lezer het landschap zien. Ik toonde het.

Door te tonen, zet je een stap naar de wereld toe. Door te vertellen, zet je er een stap vandaan. Schrijven is aanwezig zijn. Als je daarmee begint, heb je de basis van je boek.

Proza schrijven is oefenen

Schrijven leer je zo door elke keer je zintuigen aan te wakkeren. Beschrijf de wandeling van je huis naar je werk. Beschrijf de kassière van je vaste supermarkt. Ga in een café zitten schrijven. Geef je omgeving een plek in je schrijven.

En wordt steeds specifieker. Zoom als het ware in. Wat is de textuur van het tafelkleed? Wat groeit er onder de struiken? Wat zijn de patronen op de kiezels?

Begin bij het hier en nu. Dat is de beste manier om proza te leren schrijven.

[wave] Meer schrijftips? Vraag de gratis schrijfles aan.

The following two tabs change content below.

Nanda Huneman

Als tiener had ik de vaste overtuiging dat schrijven zweverig was. En ik was al zo’n dromer! Mijn moeder noemde me een ‘luchtfietser’. Daarom leek het mij niet slim om mijn leven aan schrijven te wijden.

Laatste berichten van Nanda Huneman (toon alles)