Perspectief in je verhaal - Boekschrijven.nl

Als je wel eens een model of stilleven getekend hebt dan heb je het vast gemerkt. Je hoeft maar dertig centimeter op te schuiven en het beeld van je stilleven klopt niet meer met wat je aan het tekenen was. De banaan is plotseling langer geworden, die mooie lichtvlekjes op de pruimen zijn flets geworden, de druiventros heeft zijn mooie vorm verloren en het spannende kuiltje van de appel is achter de bult bij het steeltje verdwenen.

Kleine verschuiving, groot verschil
Hetzelfde geldt voor het vertellen van je verhaal. Je hoeft maar een klein stukje op te schuiven, bijvoorbeeld naar de tweelingbroer van de hoofdpersoon of naar een verteller die niet in zijn hoofd kan kijken maar hem alleen van buitenaf kan zien en je hele verhaal verandert. Andere samenhangen worden zichtbaar. Want vanuit de gedachten van je hoofdpersoon kun je laten zien en horen wat hij denkt en voelt. Maar hoe hij er aan de buitenkant uitziet kun je niet beschrijven, tenzij hij voor een spiegel staat. Of zichzelf terugziet in een video. En de tweelingbroer, hoeveel hij ook op zijn broer lijkt, heeft het anders meegemaakt. Of zelfs helemaal niet.

Fysiek perspectief
Nog twee woorden die je niet hoeft te onthouden, als je het verschil maar begrijpt.

Toen de kraan op de huizen viel heeft de bouwvakker op de steiger heel wat anders kunnen zien dan als hij op straat had staan lunchen met zijn collega’s.

Dit wordt ook wel fysiek perspectief genoemd. Want het gaat over een fysieke oftewel lichamelijke verandering van plaats.

Psychologisch perspectief
Psychologisch perspectief gaat meer over het verschil in innerlijke beleving. Het verhaal dat de bouwvakker later thuis vertelt aan het avondeten lijkt niet op het verhaal dat de ambulancemedewerker bij binnenkomst op de Eerste Hulp vertelt. Zijn verhaal zal vooral gaan over de lichamelijke toestand van de gewonden en zal een hoop cijfers bevatten over bloeddruk, en het aantal cc dat ze hem hebben gegeven. Niet alleen hun beleving is totaal anders, maar het verhaal verandert ook nog eens door de functie die dat verhaal heeft.

Wanneer wordt het verteld?
Nog zo’n term; point of attack oftewel het moment in het verhaal waar vanuit je het verhaal begint. Schuif een klein stukje op in de tijd van je verhaal, bijvoorbeeld vlak na de tsunami in plaats van er vlak voor, en je hele verhaal komt op zijn kop te staan.

Sommige dingen zijn onzichtbaar geworden of verdwenen, andere dingen komen aan het licht. Hoe die chagrijnige hotelgast ineens een mensenredder blijkt te zijn. Of dat het terugtrekken van de zee een voorteken bleek te zijn. Dingen die eerst niet logisch waren zijn ineens te verklaren.

Stijloefeningen
Met het veranderen van het perspectief verandert niet alleen het verhaal maar ook de taal. Want zoals we al zagen is de taal van de ambulancemedewerker heel anders dan die van de bouwvakker. Hun taal wordt bepaald door heel veel verschillende factoren. Om er maar een  paar te noemen; opleiding, beroep, fysieke nabijheid, emotionele betrokkenheid en tegen wie ze het navertellen.

Dat laat het boekje ‘Stijloefeningen’ van Raymond Queneau heel goed zien. Een man in mooie kleren windt zich op omdat iemand tegen hem aanbotst in de tram. 99 personages geven daarop hun commentaar. In 99 totaal verschillende bewoordingen.

Vanuit een muis
Een hele leuke oefening die ik ooit kreeg op de middelbare school van mijn lerares Nederlands, mevrouw Storm. We kregen het verhaal ‘Bloed’ te lezen (‘Tien vrolijke verhalen’ van Gerard van het Reve) over een jongen die zijn stiefvader een fatale val bezorgt door de ladder naar de hooizolder waar hij zich verborgen houdt los te schroeven. Het verhaal wordt verteld vanuit de innerlijke beleving van de jongen.

Onze opdracht bestond eruit hetzelfde verhaal te vertellen, maar nu vanuit een ander personage. Ik beschreef het verhaal vanuit een muis die in het stro verborgen zat en ontdekte het geweldige spel dat fictie schrijven heet.

Oefentip
Kies als oefening ook een verhaal uit Tien vrolijke verhalen’.

(Of een ander kort verhaal.)

Bedenk een spannend perspectief en kijk hoe het verhaal verandert. En je fantasie op hol slaat.

 

The following two tabs change content below.

Inez Risseeuw

Ik herinner me de eerste keer dat ik echt schreef. De juf had echte inkt in de potjes in onze tafels gegoten. Uit een grote half doorzichtige fles. Het rook een beetje naar zoete medicijnen.

Laatste berichten van Inez Risseeuw (toon alles)