Je hebt een verhaal waar de vonken vanaf spatten. Een gevaarlijke gek zit achter de heldin aan. Hij zit haar op de hielen; ze kan geen kant meer op. Pure spanning, jongen, wat wil je als lezer nog meer?
Maar wacht even. Er is een kans dat je publiek niet zo geboeid is als jij misschien verwacht. Hoe kan het dat je afwijzingsbrieven krijgt van uitgeverijen? Waarom zijn literair agenten niet laaiend enthousiast? Mogelijk heb je, in je ijver om spanning te creëren, het verhaal te zwart-wit gemaakt.
Waar is de nuance?
De gemenerik moest slecht en bedreigend zijn, anders zou de lezer zijn schouders ophalen over die achtervolging. Dus gooide je er flashbacks in waarin hij harteloos en ruw was. Om contrast aan te brengen liet je de heldin te goeder trouw zijn. Allemaal begrijpelijke keuzes en ook zeker niet slecht. Behalve dat nu elke nuance zoek is.
Wat is dit: een baby hapje?
De lezer wil iets waar hij zijn tanden in kan zetten. Als jouw personages in een oogopslag te doorgronden zijn, dan zet je hem een baby hapje voor. Je maakt het te makkelijk, waardoor het gevaar dreigt dat het publiek zich ondergewaardeerd voelt. ‘Denk je dat ik zo dom ben dat je het voor me moet uitspellen?’
Wat je te doen staat, is nuance aanbrengen. Tegenstellingen zijn prachtig. Maar ze werken het beste als ze binnen een personage verenigd zijn. Iemand die wreed is, maar die huilt als hij ziet hoe een kat een vlinder vangt. Een vrouw die in seksfilms speelt, maar die zich uit schaamte op het strand omkleedt met een enorm laken om zich heen gedrapeerd. Dat soort dingen.
Geen luie lezer
Het is heerlijk om als lezer iets op het spoor te zijn. Dat je vermoedens begint te krijgen over waarom een personage doet wat hij doet. Ik wil als lezer actief meedenken. Het is ook prettig om af en toe verrast te worden. Bijvoorbeeld dat de contactgestoorde vader ineens aan zijn zoon vraagt of hij wil helpen een cadeau voor de moeder uit te zoeken.
Laat doorschemeren dat er een geheim is, maar je zegt lekker niet wat het is. Daag je lezer uit. Hij mag dan wel in een luie stoel zitten lezen, maar dat zegt niet dat hij vertroeteld moet worden. Hij mag dan zijn pyjama al aan hebben en onder de dekens liggen: jij zorgt ervoor dat hij een stuk langer wakker blijft dan hij eigenlijk wilde.
Natuurlijk, er zijn bij-personages die best oppervlakkig mogen blijven. Een leuke karikatuur die voor de running gag zorgt. Geen probleem. Maar de personages die bijdragen aan de overkoepelende spanning, moeten steeds vragen blijven oproepen.
En jij?
Zoek eens in jouw verhaal naar de elementen die overduidelijk zijn; te duidelijk. Een belangrijk personage dat je na pagina 1 al helemaal kent en waar geen verandering meer in komt. Of dat er een ontknoping is, waar je je hele verhaal aan ophangt, maar als je die eenmaal gehad hebt, dan blijft er niets meer over om nog eens te overdenken.
Ik hoor graag wat je op het spoor bent gekomen.
David Mulder
Laatste berichten van David Mulder (toon alles)
- Hoe je hoofdstukken schrijft die zinderen - 12 mei 2021
- Hoe schrijf je over jouw eigen leven? - 1 februari 2021
- Vier tips om meer te schrijven in minder tijd - 22 juli 2020
Fijn artikel! Voor mij is het een enorme uitdaging om één van mijn personages ‘de veeleisende botte vader’ iets verrassends mee te geven wat ook nog eens past en functioneel is voor het verhaal.